رده بندی ۱۲ گانه

خاک های جهان بر اساس ویژگی های شان به یکی از 12 رده خاک مربوط می شوند. پیدایش ویژگی های خاک بر اساس فعالیت عوامل خاکسار بر ماده مادری و در طول زمان است. قرار دادن هر یک از خاک ها در این قاعده به وسیله ی وجود یا عدم وجود ویژگی های  مشخصه آنها صورت می گیرد.

در زیر برای هر کدام از خاکها خلاصه ای از ویژگی ها و خصوصیات تشخیصی آنها در یک نمونه پرفیل داده میشود 

انتی سولها (Entisols ) :

خاک هایی که توسعه و تکامل کم و ناچیزی پیدا کرده اند و ویژگی های آنها نمایانگر ویژگیهای ماده مادری آنها میباشد . (ریشه ی این کلمه به معنای متاخر میباشد )این خاکها مربوط به مناطق پر شیب ، دشتهای غرقابی و تپه های شنی می شوند که به روی صخره های محکم و رسوبات شنی تشکیل میشوند.این خاکها در بسیاری از محیط ها  واقع شده اند این خاک دارای افق اکریک بوده و نشانه ای از افقهای پیدایشی در آن دیده نمی شود. نمونه پرفیل آن به ترتیب از افق های A  و C یا  AوBw تشکیل شده است (هر کجا Bw کمبیک نبود به علت وجود مقدار زیاد شن است )

 

ژلیسولز ( Gelisols):

خاکهایی که معمولا دارای لایه ظاهری تیره از مواد آلی و در زیر آن دارای مواد معدنی می باشند  که توسط لایه پرموفراست ایجاد شده است. (ریشه این کلمه ، از کلمه لاتین gelare  به معنی یخ زده آمده است) این خاک به طور معمول در نواحی تندرای آلاسکا موجود میباشد . ترتیب افق های این خاک  Aو  Bwو Cf بوده و تناوب در ذوب و انجماد لایه یخی باعث چهره خاص این خاک میشود . برای بسیاری از خاک ها تجزیه مواد آلی در دما های پایین بسیار آرام صورت میگیرد در نتیجه فرم آن به صورت لایه  peat  نمایان میشود . ویژگی این خاک لایه پرموفراست در آن می باشد .

هیستوسولها(  Histosols):

خاکهایی تیره که دارای مقدار کمی مواد در حال تجزیه و تجزیه شده می باشند  که از جگن ها ، علف ها ،  برگ ها ، گیاهان آب زی و مواد چوبی مشتق شده اند (ریشه ی این کلمه ، از کلمه یونانی histosبه معنی بافت آمده است ) . اکثر این خاکها زه کش ضعیفی دارند و در مناطق پست مانند مرداب ها  ، باتلاق های ساحلی  و دلتا ها وجود دارند . این خاکها در بسیاری از محیط ها  از آلاسکا تا جزایر گرمسیری موجود می باشند  . در مناطق سرد پایین بودن دما و در مناطق گرم اشباع بودن خاک باعث کندی تجزیه مواد آلی می شود . بسیاری از مناطقی که ارزش رطوبتی دارند از هیستوسولها به وجود  آمده اند . اگر این خاکها زه کشی شوند بسیار سریع تجزیه و متلاشی میشوند ولی خاک با ارزشی از نظر زراعی برای سبزیجات و چمن زار ها می باشند . ویژگی مشخصه این خاک اپی پدون هیستیک بوده و افق های بارز آن به ترتیب  Oiو Oe و Oa میباشد 

 

ورتی سولها ( Vertisols) :

خاکهایی با بافت رسی هستند با این خاصیت که وقتی خشک هستند چروکیده و ترک خورده و هنگامی که مرطوب هستند پیوسته و متورّم میباشد .(ریشه ی این کلمه ،از کلمه ی لاتین Vertareبه معنی برگرداندن آمده است.) چروک خوردن و ورم کردن این خاک میتواند به جاده ها و ساختمان ها آسیب برساند  .مونتموریلونیت[1] موجود در  بافت رسی باعث این خاصیت خاک میگردد  .  در ورتی سولها  لایه ای براق به نام   slickenslidesدر خاک تحتانی بر اثر مالش و ساییده شدن خاکدانه ها هنگام تورم به وجود می آید ( ss اسم اختصاری نشان دادن حضور این خصوصیت در خاک میباشد ) . ویژگی تشخیص این خاک از خاکهای دیگر ؛ درصد بالای رس و وجود مونتموریلونیت2:1 است که باعث بر آمدن و ترک خوردن چهره خاک می شود افق های بارز آن به ترتیبAوBssوC میباشد  

اندیسولها(Andisols ) :

از موادی که از آتشفشان ها بیرون آمده اند به وجود می آیند و معمولا در کنار اقیانوس های آرام به وجود می آیند ( ریشه ی این لغت از کلمه ژاپنی ando  به معنی سیاه آمده است )بعد از چندین بار فوران آتشفشان و پس از گذشت صدها ملیون سال لایه های از این خاک مشخص میشود . این خاک دارای تخلخل زیاد و ظرفیت نگهداری آب بالایی میباشد ؛ همچنین دارای چگالی و وزن پایینی است. بر روی این خاک در سراشیبی های تند جنگل وجود دارد ولی بر روی سراشیبی های کم، این خاک  به خاطر حاصلخیزی و ظرفیت نگهداری بالای آب ؛ دارای ارزش از لحاظ کشاورزی میباشد. ویژگی این خاک چگالی حجمی پایین آن بوده و افق های بارز در آن به ترتیب  A و Bw  و  CوR  میباشد

 

اینسپتی سولها  (  Inceptisols) :

این خاک افق هایی  که تغییر یافته اند دارد اما هوادیدگی آنقدر زیاد نبوده که لایه  illuvial به وجود بیاید (ریشه این لغت از کلمه ی لاتین  inceptum به معنی ابتدایی بودن آمده است ) این خاکها جوانند و یا در ابتدای مراحل به وجود آمدن قرار دارند . انها به مقدار زیاد و به صورت کم عمق به روی سنگ بستر هستند یا روی زمین های پر شیب واقع شده اند . این خاک در دامنه ی گسترده ای از دما و رطوبت در محیط میتواند  وجود داشته باشد .ویژگی این خاک اپی پدون اُکریک و افق کمبیک بوده و افق های بارز آن به ترتیب  A،  Bwو  Cمیباشد

 

اریدی سولها (Aridisols ) :

خاک مناطق خشک و بیابانی میباشد (ریشه این لغت از کلمه لاتین   aridusبه معنی خشک امده است ) این خاک به مقدار کافی باران در یافت نمی کند که بتوان به صورت عادی در آن کشاورزی انجام داد . خاک تحتانی در آنها ممکن است غنی از رس باشد که میتواند به صورت سیمانی تا غیر سیمانی بوسیله ی نمک ها و کربناتهای ته نشست شده موجود باشد .شور شدن خاک و نمک زایی به صورت خطرناک ، هنگام آبیاری در کشاورزی در این خاک به وجود می آید . بسیاری از بیابانهای واقعی به صورت غیر مسکونی رها شده است اما حاشیه آنها برای چرای دامها کاربرد دارد . افق های مجود در آن به ترتیب  Aو  Bkو C میباشد  . ویژگی تشخیص این خاک ،اپی پدون اوکریک و ارجیلیک ، کمبیک،کلسیک یا جیبسیک به صورت لایه های زیرین میباشد. 

 

مالی سولها(Mollisols )

این خاک دارای لایه سطحی تیره (اپی پدون مولیک ) و غنی از مواد آلی می باشد که مشخصه ی این خاک است .سطح این خاک نرم و کرک دار می باشد . ماده ی مادری آن از لحاظ مواد غذایی غنی بوده و چمن زار ها را تشکیل می دهند . این خاک به صورت طبیعی حاصلخیز بوده و مقدار زیادی آب در خود نگهداری می کند . این خاکها ارزش زیادی از لحاظ کشاورزی دارند .آنها به صورت چیره در دشت های ایالت های غربی وجود دارند ویژگی آنها داشتن اپی پدون مولیک بوده و ترتیب افق های آن  A و  A2و  ABو Bw  و  BCو C می با شد.

 

آلفی سولها (Alfisols ) :

در مناطق نیمه خشک تا مرطوب که خاک تحتانی غنی از لحاظ مواد غذایی و رسی دارند به تشکیل می شوند (افق آرجیلیک) .  آنها معمولا دارای  پوششی متنوع از گیاهان هستند ولی به صورت غالب در جنگل موجود میباشند . آلفی سولها در صورت حفاظت  دارای پتانسیل خوبی در حاصلخیزی هستند اما در صورت فرسایش به سرعت این حاصلخیزی تنزل پیدا می کند .ویژگی این خاک وجود اپی پدون اُکریک و افق آرجیلیک می باشد. افق های بارز آن به ترتیب  A و  Eو  Btو C می باشد.

 

آلتی سولها (Ultisols  )

خاکهایی شبیه آلفی سولها هستند که که دارای افق های اُکریک و آرجیلیک می باشند .هرچند بیشتر دچار هوا زدگی شده اند و بنا بر این دارای مواد غذایی کمتری هستند .(ریشه ی این لغت از کلمه لاتین ultimus به معنایی نهایت آمده است )این خاک مواد آلی و pH کمتری از آلفی سولها دارد و عموما دارای رنگ قرمز تری میباشد . این خاک با اصلاح حاصلخیز میگردد . لایه سطحی این خاک معمولا دارای بافت درشت بوده که برای استفاده ادوات کشاورزی مناسب میباشد و در عین حال لایه رسی در زیر خاک آب را برای ریشه گیاه نگهداری می نماید .این خاک در قسمت شمالی ایالات متحده موجود میباشد . ترتیب افق های آن  A وE  و  Btو BC و Cمی باشد.

 

اسپودوسولها (Spodosols  ) :

دارای لایه ای تیره در زیر افق روشن شسته شده میباشد که قرمز رنگ و غنی از اکسید آهن و آلومینیوم میباشد (اُکریک ،آلبیک و اسپودیک ویژگی مشخصه ی این خاک است ) . این خاک چون لایه ای سفید و شبیه خاکستر چوب دارد ، نام خود را از کلمه یونانی  spodosبه معنی خاکستر چوب گرفته است . این خاک اسیدی بوده و عموما در جنگل ها یافت میگردد . اگرچه از آنها برای کشاورزی استفاده می شود  که احتیاج به مدیریت دقیق در آبیاری و حاصلخیزی دارد زیرا بافت آن به صورت زیاد شنی میباشد. این خاک به طور معمول در شمال غرب ایالات متحده و در ارتفاعات بلند و کوههای سنگلاخی در فلوریدا موجود میباشد  . آنها درصد زیادی مواد شنی و آبشویی بالایی دارند بنابراین برای به وجود آمدن احتیاج به مقدار باران زیادی دارند . ویژگی  مشخصه آنها افق اُکریک و اسپودیک بوده و افق های بارز آن به ترتیب   Aو  Eو  Bhsو  BCو  Cمی باشد

 

اکسی سولها (Oxisols ) :

این خاک تنها در مناطق گرمسیر وجود داشته و در ایلات متحده در هاوایی و پویرتو ریکو یافت میگردد. ریشه این کلمه از کلمه فرانسوی oxideبه معنی اکسید آمده است. این خاکها شدیدا هوادیده شده اند و در نتیجه رنگ آنها زرد تا قرمز میباشد که به علت تجمع اکسید آهن و آلومینیوم است . اگر این خاک رسی باشد توانایی نگهداری مواد غذایی آن پایین است  چون رس آنها از اکسید آهن و کائولینیت تشکیل شده است . آنها عموما  افق های مشخصه زیادی نداشته و بسیار عمیق اند . بعضی از واریته های گرمسیری میتوانند در مناطق مرطوب آن رشد کنند اما معمولا نیاز به کود زیادی دارند . ویژگی تشخیص ان وجود افق oxic بوده و افق های موجود ان  Aو Bo1 وBo2  می باشد.

 

منبع : http://www.stthomas.edu/geog/Physgeog/Soils/taxonomy/Soil_taxonomy.htm

 

ترجمه:مسعود غلامی

دانشجوی کارشناسی مهندسی منابع طبیعی

دانشگاه صنعتی اصفهان

نظرات 9 + ارسال نظر
مرد خاکی چهارشنبه 2 خرداد‌ماه سال 1386 ساعت 03:40 ب.ظ http://www.soiliran.blogfa.com

سلام دوست عزیز....
خسته نباشید....پست خوبی بود....

در جواب سوالتون باید بگم که چرا ما پیش نیازهای هر درسو می دونیم....در مورد گیاه ۲ هم باید بگم ورودی های قبل از ما ۸۲ ها این درس را داشتند...

موفق باشید

الیستین سه‌شنبه 8 خرداد‌ماه سال 1386 ساعت 04:48 ب.ظ http://www.torpaqlar.blogspot.com

سلام
دارم یه سری اطلاعات درباره خاکشناسان نامی ایران ( قدیمی و جدید ) جمع می کنم اگه عکسی آدرس سایت یا ایمیلی از این افراد دارین لطف کنید بفرستید
استاد های خاکشناسی دانشکده خودتون یادتون نره
با تشکر

سرویس خبری بیولوژی و بیوتکنولوژی ک جمعه 11 خرداد‌ماه سال 1386 ساعت 03:01 ق.ظ http://agribio.blogfa.com/

سلام
من کلانتری مدیر سرویس خبری بیولوژی و بیوتکنولوژی کشاورزی هستم و مایل به تبادل لینک با شما هستم.من لینک شما را در سرویس اضافه می کنم ممنون می شم شما هم عنایت بفرمائید تا با هم در ارتباط باشیم متشکرم

محمد آروین کشاورز تنها پنج‌شنبه 17 خرداد‌ماه سال 1386 ساعت 06:35 ب.ظ http://www.alonefarmer.blogfa.com

سلام
خوبی شما محمد آروین هستم از قزوین از مدیریت کشاورز تنها
می تونم با شما تلفنی صحبت کنم.
شماره من :
09329487866 محمد آروین
0282-2225047 ساعت 8 صبح تا 6 عصر به غیر از روز های تعطیل
یا پیغام بگذارید در کشاورز تنها و من تماس میگیرم.

مرضیه جمعه 18 خرداد‌ماه سال 1386 ساعت 10:04 ق.ظ

salam dooste man . webloge ghashangi dari . dastet dard nakone . man ham fareghottahsile khakshenasi hastam . man ehtiyaj be komake shoma daram . mikhastam age emkan dare bahatoon bishtar ashena sham va komakam konid ye seri jozve faraham konam baraye foghe lisans . age tamayol dashtid ba maile man tamas begirid
va shomare mobiletoon ro bedid ta man ba shoma tamas begiram . montazeretoon mimoonam

حسین سرگزی یکشنبه 20 خرداد‌ماه سال 1386 ساعت 11:04 ق.ظ http://www.sargazi.blogfa.com

با سلام.
مطالب مختصر -مفید وآموزنده ای را شروع کرده اید. سلام مرا به دانشگاه و گرگان برسانید.
بهروز و بروز باشید.

tarannom سه‌شنبه 22 خرداد‌ماه سال 1386 ساعت 07:58 ب.ظ

با سلام با استفاده از لینک زیر می توانید در بهترین سایت متخصین ایران عضو شوید .
http://www.irexpert.ir/Webforms/SignUp/NewSignUp.aspx?EID=25781

کورش(k2-4u) دوشنبه 28 خرداد‌ماه سال 1386 ساعت 12:44 ق.ظ http://k2-4u.com

سلاموبلاگزیباییداریبهمنهمسربزنتکتولزیکدشمنسرسختبرایپسوردسندرهاhttps://shabgard.org/forums/showthread.php?t=11731http://takfanar.persiangig.com/Cracked/myf/zip/help Tak Tools 2 Beta.GIFhttp://takfanar.persiangig.com/Cracked/myf/zip/Tak Tools 2 Beta.zipSendtoallPlz

مسعود غلامی دوشنبه 15 مرداد‌ماه سال 1386 ساعت 02:30 ق.ظ http://soiltaxonomy.blogsky.com

تشکر که مطالب را در وبلاگت نوشتی
باز هم مطلب در مورد رده بندی دارم که اگه میخوای بهت میدم
برام mail یا آف بگذار

برای نمایش آواتار خود در این وبلاگ در سایت Gravatar.com ثبت نام کنید. (راهنما)
ایمیل شما بعد از ثبت نمایش داده نخواهد شد